ممکن است برای شما یا اطرافیانتان مشکل پوسیدگی دندان به وجود آمده باشد. روش‌های زیادی برای ترمیم پوسیدگی دندان وجود دارد که کامپوزیت و آمالگام از مرسوم‌ترین آنها است. برای اینکه بتوانیم بین آمالگام یا کامپوزیت یکی را برای درمان انتخاب کنیم، ابتدا با هر دوی آنها آشنا شویم.
آمالگام چیست؟
آمالگام یک ماده برای پرکردن دندان است که ترکیبی از چندین فلز مانند جیوه، نقره، قلع، مس و… می‌باشد. آمالگام طول عمر بالایی دارد. طبق برآوردهایی که انجام شده است طول عمر آمالگام نزدیک به ۱۸۰ سال است.
مزایا و معایب آمالگام
استحکام بالا به واسطه جنس مواد تشکیل دهنده، طول عمر بالاتر نسبت به کامپوزیت و مهر و موم کردن دندان بدین معنا که پوسیدگی دندانی هنگامی که با آمالگام ترمیم شود تمامی درزها و روزنه‌ها پرخواهد شد تا عوامل پوسیدگی، دیگر مجال نفوذ به دندان را نداشته باشند .
بزرگترین عیب آمالگام، ظاهر و رنگ ناخوشایند آن است که پس از مدتی بعد از ترمیم به رنگ سیاه متمایل می‌شود. نکته دیگر جنس فلزی آن موجب انتقال سریع سرما یا گرما به سنسورهای عصبی مغز است مثلا زمانی که یک چیز یخ می‌خورید خیلی سریع در چشم‌ها و سر تاثیر می‌گذارد .
از عیب‌های دیگر آمالگام این است که دندانپزشک برای ترمیم دندان با آمالگام مجبور است مقدار بیشتری از دندان را بتراشد و همین نکته موجب می‌شود که دندان نیاز به روکش داشته باشد و اگر دندان روکش نشود امکان شکستگی دندان بیشتر است.
کامپوزیت چیست؟
کامپوزیت دندانی ماده‌ای خمیری شکل به رنگ دندان است که از مخلوط سرامیک و مواد پلاستیکی تشکیل می‌شود.
مزایای کامپوزیت
مهم‌ترین مزیت کامپوزیت زیبایی دندان پس از ترمیم است و دیگر مزیت آن این است که دندانپزشک هنگام ترمیم دندان با کامپوزیت نیاز نیست خیلی دندان را بتراشد بنابراین پس از ترمیم با کامپوزیت امکان شکستگی کمتر است.
معایب کامپوزیت
بخاطر جنس مواد امکان شکستگی و خرد شدن مواد کامپوزیت وجود دارد و از سوی دیگر دندانی که با کامپوزیت ترمیم شود امکان پوسیدگی مجدد دارد.
تفاوت‌های آمالگام و کامپوزیت
همانطور که گفته شد آمالگام از ترکیب چند نوع فلز ساخته شده است اما کامپوزیت از ترکیب سرامیک و پلاستیک پس طبیعی است که آمالگام استحکام بیشتری داشته باشد.
شرایط نگهداری آمالگام از کامپوزیت آسان‌تر است، کامپوزیت بسته به نوع مواد تشکیل شده اگر شما به درستی از آن رسیدگی نکنید ممکن است تغیر رنگ دهد اما آمالگام اینگونه نیست.
تفاوت قیمت کامپوزیت و آمالگام
در شرایط کلی استفاده از آمالگام برای پرکردن دندان از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر از کامپوزیت است و کامپوزیت به دلیل شرایط کار گذاشتن و مواد استفاده شده گران‌تر از آمالگام می‌باشد.
از سوی دیگر کار کردن با آمالگام راحت‌تر از کامپوزیت است و دندانپزشک در ترمیم دندان با آمالگام بسیار راحت‌تر است نسبت به کامپوزیت، چرا که برای قرار دادن کامپوزیت دندانپزشک زمان بیشتری باید برای پرکردن دندان با کامپوزیت وقت بگذارد.
طبیعی است که هزینه پر کردن دندان با کامپوزیت بیشتر باشد.
هزینه ترمیم دندان با آمالگام و کامپوزیت در کلینیک دندان پزشکی ترنج در سال 1401
| ترمیم‌های آمالگام | هزینه به تومان |
| ترمیم یک سطحی آمالگام | 665,000 |
| ترمیم دو سطحی آمالگام | 810,000 |
| ترمیم سه سطحی آمالگام | 870,000 |
| ترمیم چهار سطحی آمالگام (بیلداپ) | 960,000 |
| ترمیم‌های کامپوزیت | هزینه به تومان |
| ترمیم یک سطحی کامپوزیت | 735,000 |
| ترمیم دو سطحی کامپوزیت | 810,000 |
| ترمیم سه سطحی کامپوزیت | 985,000 |
| ترمیم چهار سطحی کامپوزیت (بیلداپ) | 1,150,000 |
آمالگام بهتر است یا کامپوزیت؟
برای درک درست اینکه آمالگام بهتر است یا کامپوزیت بهتر است باید بگوییم که برای چه دندانی می‌خواهید استفاده کنید.
برای دندان‌های آسیاب و دندان عقل که پس از پرکردن خیلی در دید نیستند شما می‌توانید از آمالگام استفاده کنید چرا که هم استحکام بیشتری دارد و هم از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه است.
اما کامپوزیت معمولا برای دندان‌های جلوی دهان استفاده می‌شود، چون مواد تشکیل دهنده آن هم رنگ دندان است، از نظر زیبایی استفاده از کامپوزیت قشنگ‌تر است. البته این به آن معنا نیست که برای دندان‌های آسیاب نمی‌توان از کامپوزیت استفاده کرد.
از سوی دیگر اتحادیه اروپا استفاده از آمالگام را کمتر کرده است چرا که به واسطه طول عمر بالای آمالگام و مواد تشکیل دهنده‌ی آن محققان معتقدند پس از تجزیه می‌تواند به خاک و محیط زیست آسیب بزند.
اما باید توجه کرد که مقدار جیوه موجود در آمالگام کمتر از 50 درصد است و این مقدار برای سلامتی انسان خطرناک نیست، اما ممکن است این مقدار جیوه و مس موجب آلودگی محیط زیست شود برای همین امر اتحادیه اروپا استفاده از آمالگام را محدود کرده است.
دندانپزشک باید توجه کند که دندانی که قرار است با کامپوزیت پرشود کاملا خشک باشد. باید تمامی خون و بزاق دهان که در آن دندان هست را با دستگاه ساکشن بگیرد و پس از خشک شدن کامل مواد کامپوزیت را برای پرشدن محیط مذکور قرار دهد. پس از پر شدن مواد کامپوزیت را زیر یک نور مخصوص آبی رنگ قرار می‌دهند و تا سفت شدن مواد هم نباید بزاق دهان به مواد مخصوص کامپوزیت برسد.
اگر نکات فوق رعایت شود طول عمر کامپوزیت بیشتر می‌شود. اما باز هم آمالگام چون جنسی فلزی دارد طول عمر بیشتری دارد.
طول عمر آمالگام بیشتر است یا کامپوزیت؟؟
با توجه به مواد تشکلیل دهنده آمالگام و کامپوزیت، طبیعتا طول عمر آمالگام بیشتر است. زیرا کامپوزیت ممکن است به صورت فرونشست خرد شود یا به وسیله فشار مواد غذایی و خوراکی خرد شود اما آمالگام اینگونه نیست.
پس طول عمر آمالگام بیشتر است بطوری که اتحادیه اروپا استفاده از آمالگام را محدود کرده است بخاطر تجزیه دیر هنگام آن، طبق ادعای کارشناسان تجزیه آمالگام ۱۸۰ سال به طول می‌انجامد.
اما یک ضعف بزرگ در ترمیم دندان با آمالگام وجود دارد، مواد آمالگام فلزی هستند و از جیوه و مس و … ساخته شده است و این نکته ممکن است زمانی که به دندان ترمیم شده شُک دمایی وارد شود یعنی مثلا پس از چایی، آب یخ بخورد که یک تغیر دمای ناگهانی بر دندان اعمال شود موجب انبساط و انقباض در دندان می‌شود و بنا بر همین امر امکان شکستن دندان وجود دارد.
یک نکته خیلی مهم دیگر در طول عمر کامپوزیت نحوه کارگذاشتن آن و مهارت دندانپزشک است، چرا که در جایی که می‌خواهند کامپوزیت کار کنند از بزاق دهان یا خون نباید تحت هیچ شرایطی خیس باشد. دندانپزشک باید توجه کند که آن محیط کاملا خشک باشد و پس از کارگزاری تا سفت شدن مواد هم نباید بزاق دهان به آنها برسد. اگر نکات فوق رعایت شود طول عمر کامپوزیت بیشتر می‌شود اما باز هم آمالگام طول عمر بیشتری دارد.
علاوه بر نحوه پرکردن دندان با کامپوزیت نکته دیگری که نباید از آن غافل شد این است که در پرکردن دندان با کامپوزیت ممکن است پس از مدتی فرونشست در دندان رخ دهد همین امر موجب ترک خوردن مواد کامپوزیت می‌شود . از سوی دیگر اگر دندانی که کامپوزیت می‌شود از دندان‌های آسیابی باشد ممکن است به مرور زمان با استفاده از دندان و وارد شدن فشار بر دندان، مواد کامپوزیت خرد شود و این امر موجب کاهش عمر دندان می‌شود .
پرکردن دندان با مواد سفید یا سیاه
همانطور که گفته شد یکی از عوامل تاثیر گذار بر انتخاب اینکه با مواد سفید دندانتان را پر کنید شرایط اقتصادی است. پرکردن داندان با مواد سفید یا کامپوزیت هزینه بالاتری برای شما دارد نسبت به پرکردن دندان با آمالگام از سوی دیگر استحکام آمالگام به واسطه جنسش بیشتر است.
باید به این نکته توجه کرد که آمالگام هم ممکن است با تغیر یکباره دما بر اثر انبساط انقباض دندان را دچار ترک یا شکستگی کند. نگهداری از دندان‌هایی که با آمالگام پر شده است راحت‌تر است. چرا که اگر شما رسیدگی نکنید به کامپوزیت ممکن است رنگش تغیر کند، ناگفته نماند که این تغیر رنگ هم بسته به نوع کامپوزیت است، کامپوزیت درجه یک خیلی دیرتر تغییر رنگ می‌دهد. استحکام کامپوزیت هم پایین‌تر است و ممکن است به مرور زمان خرد شود. اما برای دندان‌های جلوی دهان استفاده از کامپوزیت نسبت به آمالگام بهتر است زیرا به واسطه رنگ سفیدش به زیبایی دهان شما کمک می‌کند.
تعویض آمالگام با کامپوزیت
همانطور که گفته شد آمالگام ماده‌ای فلزیست و هنگامی که چندین دندان را با آمالگام پر کنید خنده شما خیلی زیبا نخواهد بود چرا که چندتا از دندان‌های شما به رنگ سیاه می‌شود و این باعث می‌شود از زیبایی دهان و دندان شما کاسته شود. از سوی دیگر به واسطه جنس فلزی آمالگام خیلی از افراد از وجود چنین ماده‌ای در دهانشان احساس خوشایندی ندارند.
راهکاری که وجود دارد استفاده از کامپوزیت به‌جای آمالگام برای پرکردن پوسیدگی دندان است .
کامپوزیت رنگی شبیه به دندان دارد و شما اگر دندان پوسیده را با کامپوزیت پر کنید خیلی مشخص نیست که این دندان پر شده است. البته نباید از این نکته غافل شویم که پس از استفاده از کامپوزیت برای ترمیم دندان باید به درستی از آن نگهداری شود تا همیشه رنگی زیبا داشته باشد.
امروزه اکثر افراد برای داشتن دندان‌هایی زیبا، دندان‌هایی که از قبل برای رفع پوسیدگی از آمالگام استفاده شده است را نیز با کامپوزیت تعویض می‌کنند.
بهترین انتخاب برای ترمیم دندان پوسیده
دوتا از مواد رایج برای ترمیم دندان پوسیده آمالگام و کامپوزیت است.
در ترمیم دندان با آمالگام مواد استفاده شده ترکیبی از جیوه و مس و نقره و… می‌باشد و همین امر موجب استحکام دندان پس از ترمیم می‌شود.
در ترمیم دندان با کامپوزیت از موادی با جنس پلاستیک و سرامیک استفاده می‌شود و این امر موجب می‌شود رنگ دندان ترمیم شده همرنگ با بقیه دندان‌ها باشد. هزینه آمالگام از کامپوزیت کمتر است اما زیبایی کامپوزیت بیشتر است.
از سوی دیگر دندان ترمیم شده با آمالگام دیگر دچار پوسیدگی نمی‌شود اما بخاطر اینکه دندان برای ترمیم باید خیلی تراشیده شود امکان شکستگی دندان وجود دارد اما با کامپوزیت دندان خیلی تراشیده نمی‌شود و مواد پس از برداشته شدن قسمت پوسیده داخل حفره قرار می‌گیرند.
حالا دیگر انتخاب باشماست که کدام مورد را برای ترمیم دندانتان استفاده کنید .
