آنچه درباره دندان شیری باید بدانید.

دندان شیری از چند ماه بعد از تولد تا حدود یازده الی دوازده سالگی در دهان نوزادان، کودکان و نونهالان وجود دارد که وظایف مهمی را برعهده دارند. اولین وظیفه‌ آن‌ها تنظیم زاویه فک و بزرگ کردن فک برای فراهم کردن رشد دندان دائمی است. برای آشنایی بیشتر با دندان‌های شیری ادامه مطلب با ما همراه باشید.

دندان شیری در چند ماهگی در میاد؟

معمولا زمانی که کودک شش ماهه است دندان‌های شیری در دهان کودک شروع به رشد می‌کنند. رویش دندان‌‌ها تا پایان دو یا سه سالگی کودک طول می‌کشد.

تعداد دندان‌های شیری در هر فک 10 عدد و در تمامی دهان 20 عدد است.

توجه داشته باشید که جویدن مواد غذایی تا سن شش سالگی بر عهده دندان‌‌های شیری است. در این سن دندان‌‌های دائمی شروع به روییدن می‌کنند و به مروز زمان جانشین آن‌ها می‌‌گردند.

به شکلی که در سنین 12 تا 13 سالگی دیگر اثری از دندان‌های شیری نمی‌‌ماند و تمامی دندان‌ها دائمی می‌باشد.

درست است که زمان رویش دندان‌های شیری در کودکان متفاوت است ولی ترتیب رویش دندان‌های شیری اغلب اوقات به صورت زیر است:

● دو دندان پیشین میانی فک پایین، اولین دندان‌هایی هستند که رویش می‌‌یابند، این امر عموما بین 6 تا 10 ماهگی رخ می‌دهد.

● رویش دو دندان پیشین میانی در فک بالا معمولا در بین 8 ماهگی تا 13 ماهگی رخ می‌دهد.

● دندان‌های پیشین کناری فک بالا و پایین معمولا بین 8 ماهگی تا 16 ماهگی رشد می‌کنند که در اغلب موارد دندان‌های فک پایین بیشتر تمایل به رویش دارند.

● دندان‌های آسیاب اول شیری در فک پایین و فک بالا معمولا در بین سن 13 ماهگی تا 19 ماهگی رخ می‌دهد.

● دندان‌های نیش شیری در فک بالا و فک پایین معمولا در بین سن  16 ماهگی تا 23 ماهگی رخ می‌دهد.

● در آخر دندان‌های آسیاب دوم شیری در بین  25 ماهگی تا 33 ماهگی رخ می‌دهد.

رویش دندان شیری در کودک چه‌ علامت‌هایی دارد؟

نوزادان مختلف علائم متفاوتی در زمان رویش دندان دارند. در بعضی نوزادان بدون درد و ناراحتی دندان‌های شیری رویش می‌کنند، اما ممکن است در برخی دیگر، رویش دندان شیری با درد و ناراحتی همراه ‌باشد.

بعضی از نوزادان هنگام رویش دندان لثه‌هایی دردناک و حساس دارند که با  ماساژ دادن لثه کودک با وسیله‌ی مخصوص دندان‌گیر که در داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های معتبر لوازم پزشکی قابل خریداری است می‌تواند برای کودکان آرامش بخش باشد.

بیشتر اوقات هنگام رویش دندان‌های شیری در نوزادان علامت‌های زیر را دارند:

● بی‌قراری کودک در طول روز

● افزایش مکیدن انگشتان توسط کودک

● مالیدن مکرر لثه‌ها توسط کودک

● افزایش بزاق دهان کودک و خارج شدن آن از دهان

● بی‌اشتهایی ملموس کودک

دندان‌های شیری از چه‌ سنی می‌افتد؟

دندان‌های شیری حدودا از شش سالگی شروع به‌ لق شدن می‌کنند و می‌افتند تا شرایط را برای بیرون آمدن دندان‌های دائمی باز خواهند کرد. توجه داشته باشید الزاما در شش سالگی دندان‌ها لق نمی‌شوند و گاهی ممکن است این فرآیند تا یک سال تاخیر داشته‌ باشد.

دندان‌های شیری جلو از کی می‌افتند؟

برای خانواده‌های مختلف سوال است که دندان شیری از کی‌ می‌افتد، در پاسخ باید بگوییم اکثر اوقات اولین سری دندان‌هایی که می‌افتد دو دندان جلویی که در فک پایین قرار دارند می‌باشد و بعد از آن دو دندان جلویی فک بالا می‌باشد. پس از آن به نوبت دندان‌های جلویی کناری و… شروع به افتادن می‌کنند.

اگر دندان شیری خراب شود باید چه اقدامی انجام دهیم؟

اشتباه رایجی که اکثر والدین انجام می‌دهند این است که دندان شیری دندان بی‌اهمیتی است؛ اما در واقع دندان شیری از مهم‌ترین عوامل برای بزرگ کردن فک و آماده کردن شرایط برای دندان‌های دائمی است پس باید در نگهداری از دندان‌های شیری بسیار دقت شود.

اگر دندان شیری کودک شما خراب شد بهتر است در اولین قدم به دندانپزشک متخصص اطفال مراجعه نمایید. دکتر با توجه به صلاح دید خودش اقدام به شروع‌  روند درمانی برای حفظ دندان شیری در دهان کودک می‌کند.

دندان‌های شیری ریشه‌ای ضعیف‌تر از دندان‌های اصلی دارند و همین امر موجب می‌گردد اگر به بهداشت دهان کودکان توجه نگردد به راحتی باکتری‌ها و عوامل باعث پوسیدگی سریعا به ریشه دندان نفوذ کرده و آن را خراب کنند.

دکتر با انجام اعمالی مانند پر کردن دندان، انجام عصب‌کشی دندان در صورت نیاز و روکش مخصوص دندان شیری اقدام‌ به‌ معالجه دندان می‌نماید.

اگر دیر به دکتر مراجعه نمودید و راهی برای حفظ دندان نبود باز هم جای هیچ نگرانی نیست. پزشک متخصص با کشیدن دندان شیری یک نگهدارنده فضا در دهان کودک کار می‌گذارد تا فضای کافی برای رشد درست دندان دائمی وجود داشته باشد.

اگر دندان شیری دیر بیفتد چه می‌شود؟

دندان‌های شیری در اکثر افراد تا سن یازده الی سیزده سالگی در دهان افراد وجود دارد و بهترین سن برای افتادن دندان‌های شیری تقریبا همان دوازده‌ سالگی تا سیزده‌ سالگی است، هرکدام از دندان‌های شیری در زمان خاص می‌افتند و جای خود را به دندان دائمی جایگزین می‌دهند.

اگر در دهان فردی پس از سیزده سالگی دندان شیری هنوز وجود داشت حتما باید به‌ دندانپزشک مراجعه نماید تا بنا به صلاح‌ دید پزشک اقدامات لازم برای درمان انجام شود.

ممکن است پزشک دستور به کشیدن دندان دهد، ممکن است دندان را حفظ کند تا زمانی که بپوسد. در هر حال اگر دندان دائمی برای جایگزین شدن دندان شیری وجود نداشت با انجام عمل کاشت دندان یا ایمپلنت برای شما دندانی متناسب با بقیه دندان‌ها طراحی می‌شود و کار گذاشته می‌شود.

اگر دندان شیری را بکشید چه می‌شود؟

نکته‌ی مهمی که در این موضوع باید به‌ آن توجه شود این است که تحت هیچ شرایطی خودتان خودسرانه اقدام به‌ کشیدن دندان نکنید. اگر دندان شیری به موقع نیفتد می‌تواند برای شما عواقبی را به‌ دنبال داشته باشد. دندان شیری که دارای پوسیدگی شده است را بهتر است به دندانپزشک متخصص اطفال بسپارید تا با توجه به شرایط دندان برای درمان دندان اقدام کند.

دندان شیری وظیفه دارد در زمان خاص بیفتد تا دندان دائمی دقیقا از همان محل دندان شیری رشد نماید. اگر شما اقدام‌ به کشیدن دندان شیری نمایید حتما باید دقت کنید که از نگهدارنده فضا در محل خالی دندان شیری کشیده شده استفاده شود.

اگر دندان شیری بیفتد و تدبیری برای حفظ فضای مخصوص دندان کشیده شده نشود، امکان دارد در آینده دندان‌های مجاور به حرکت در بیایند و فضا را برای رویش و رشد دندان دائمی محدود نمایند که در چنین شرایطی ردیف دندان‌ها به‌هم می‌ریزد چرا که دندان جدید برای رویش نیاز به فضای کافی دارد و قطعا اگر این فضا را در اختیار نداشته باشد از جلوی لثه به رشد خود ادامه می‌دهد.

چه عاملی باعث افتادن دندان‌های شیری می‌شود؟

دندان‌های شیری تا مادامی که توسط دندان‌های دائمی زیرین، تحت فشار واقع نشوند در جای خود ثابت می‌مانند، اما زمانی‌که دندان دائمی شروع بیرون زدن می‌کند و مسیر را به سمت خارج شدن از لثه طی می‌کند، به‌ریشه دندان شیری بالای سر خود فشار لازم برای تکان خوردن و خروج تدریجی را وارد می‌کند.

بخاطر این‌که ریشه دندان‌های شیری بسیار سست‌تر از دندان‌های دائمی است، با فشار وارد شده از دندان زیری، به مرور زمان تحلیل رفته و از بین می‌رود؛ بخاطر همین تحلیل ریشه دندان‌ است که دندان شیری لق می‌شود و می‌افتد.

انجام عصب کشی در دندان‌های شیری چگونه می‌باشد؟

اگر دندان شیری زودتر بیفتد، جای خالی توسط دندان‌های مجاور اشغال می‌شود، پس دندان دائمی زیر دندان شیری فضای کافی برای درست  بیرون زدن ندارد و ممکن است زیر لثه بماند و یا امکان دارد از جای نادرستی بیرون بزند.

همچنین با از دست دادن دندان شیری زودتر از موقع، ممکن است فرآیند جویدن و گوارش غذا به مشکل اساسی بر بخورد.

چگونه جلوی عوارض کشیدن زود هنگام دندان شیری را بگیریم؟

باید به دندانپزشک متخصص اطفال مراجعه کنید، تا پس از عکس‌برداری از دندان‌ها و بررسی کردن وضعیت دندان دائمی زیر لثه، برای کودک شما مشخص کند بهترین راه‌حل درمانی کدام است. ممکن است اگر زمان زیادی تا رویش دندان زیرین مانده باشد از فضا نگهدار دندان برای حفظ جای خالی دندان شیری استفاده شود.

تفاوت دندان شیری و دائمی

چند روش برای تشخیص این که دندان شیری یا دائمی است، وجود دارد. ابتدا به‌ تفاوت‌های ظاهری دندان‌های شیری و دائمی اشاره می‌کنیم:

معمولاً رنگ دندان‌های شیری سفیدتر از دندان‌های دائمی می‌باشد از سوی دیگر لبه‌های دندان‌های شیری در بالای دندان، صاف می‌باشد در حالی‌که لبه‌های دندان‌های دائمی دندانه‌دار است که این لبه‌های دندانه‌دار دندان‌های تازه را  ماملون می‌نامند.

دندان‌های شیری پس از چند سال می‌افتند، اما اگر با مراقبت مناسب مواظب دندان دائمی باشید آن‌ها را می‌توانید در تمام عمر خود حفظ کنید.  البته توجه داشته باشید که این تفاوت به معنی بی‌اهمیت بودن دندان شیری نیست چرا‌ که سلامت دندان شیری می‌تواند تاثیر زیادی در رشد دندان‌های دائمی داشته باشد.

مینا و عاج دندان‌های شیری نازک‌ترند، به این معنی که اگر دندان شیری دچار پوسیدگی شود، این پوسیدگی بسیار سریعتر نسبت به دندان‌های دائمی به عصب دندان خواهد رسید.

دندان های شیری معمولا ریشه کوتاه‌تری نسبت به دندان‌های دائمی دارند بنابر همین موضوع دندان‌های شیری به استخوان فک‌ها متصل نیستند و در صورت افتادن کودک یا ضربه خوردن به دندان شیری، دندان از جا کنده می‌شود. همین تفاوت میان دندان‌های شیری و دائمی موجب می‌شود که دندان دائمی فضای بیشتری در دهان برای رشد نیاز داشته باشد.

همانطور که قبلا هم‌ گفته شد هر کودک تعداد 20 دندان شیری ‌دارد در حالی که دندان‌ها در بزرگسالی به تعداد 32 عدد بوده است.

تعداد و دندان‌ها و نوعشان در فک بالا و پایین یکسان است همچنین در هر فک نیز تعداد و دندان‌ها و نوعشا‌ن در نیمه‌های راست و چپ برابر است.

دندان‌های شیری که از ۶ ماهگی شروع به رویش می‌کنند و تا حدود ۷ـ۶ سالگی یکی یکی شروع به افتادن می‌کنند. توجه داشته باشید تاخیر در رویش دندان‌های شیری یا افتادنشان تا حدود ۶ ماه امری طبیعی است اما برای تاخیر زیادتر حتما باید با دندانپزشک متخصص مشاوره انجام شود.

دندان‌های نیش شیری  تقریبا در  ۱۸ ماهگی شروع‌ به رویش می‌کنند ولی افتادنشان در فک‌های بالا و پایین در سنین متفاوتی انجام می‌گیرد، در فک بالا در سن تقریبا ۱۱ سالگی الی 12 سالگی و در فک پایین در سن تقریبا ۹ سالگی اتفاق می‌افتد .

دندان‌های آسیاب شیری از حدود شانزده ماهگی الی بیست و شش ماهگی در دهان رویش می‌کنند و در سنین نه سالگی الی یازده سالگی و دندان‌های دائمی دندان‌های آسیاب دائمی جانشین آن‌ها می‌شوند.

همانطور دیدید، تفاوت‌های متنوعی بین دندان دائمی ودندان‌های شیری وجود دارد که هر کدام دارای اهمیت‌های بسیاری برای زیبایی دهان، سیستم گوارش، صحبت کردن و… دارند.

باید توجه داشته باشیم هر دندان شیری زمینه‌ساز و راهنمای رشد یک دندان دائمی در دهان است پس اهمیت به سلامت دهان و دندان نباید برایتان فرقی داشته باشد که دندان شیری‌ است یا دائمی و شما باید از سنین کم حواستان به سلامت دهان و دندان باشد اگر والدین کودکی هستید توجه کنید سبد غذایی پر کلسیم برای کودکتان داشته باشید و از دادن خوراکی‌ها با قند بالا به کودک خودداری نمایید تا در آینده دندان‌هایی زیبا داشته باشد

اهمیت بالای دندان‌های شیری

خیلی از افراد تصور می‌کنند دندان‌های شیری کم اهمیت‌اند، چرا که جایشان را به دندان‌های دائمی می‌دهند. در صورتی‌که این دندان‌ها وظایف مهم زیر را به عهده دارند:

حفظ فضای لازم برای رویش و رشد دندان‌های دائمی، دندان‌های شیری وظیفه راهنمایی رویش صحیح دندان‌های دائمی جایگزینشان را بر عهده دارند.

اگر زودتر از زمان مشخص دندان‌های شیری از دست بروند ممکن است جابجایی رخ‌دهد و مرتب شدن دندان‌های دائمی به دلیل کمبود فضا اتفاق نیفتد که درمان آن ممکن است هزینه گزافی برای خانواده‌ها داشته باشد.

اگر دندان‌های شیری بیشتر در دهان باقی بمانند، می‌توانند باعث بروز مشکلات رویشی برای دندان‌های دائمی شوند.

غذا که برای رشد و تکامل کودک لازم است و همچنین حفظ فضای لازم برای رویش دندان‌های دائمی از وظایف مهم دندان‌های شیری است. 

اگر که دندان‌ های شیری نتوانند این وظیفه را به خوبی انجام دهند، رویش دندان‌‌های دائمی زیرین دچار اشکال می‌شود.

یا به عبارت دیگر می‌توان گفت که  رویش صحیح دندان‌های دائمی ارتباطی نزدیک به وجود دندان‌های شیری تا سنی خاص در دهان دارد به شکلی که هر گاه دندان‌‌های شیری زودتر از زمان طبیعی کشیده شوند، یا آن که بیشتر از مدت لازم در دهان باقی بمانند، ممکن است رویش دندان‌های دائمی زیرین دچار اشکال شود.

دندان‌های شیری الگویی برای رشد دندان‌های دائمی

اشاره شد که سن دقیق رویش دندان‌های شیری از سه ماهگی تا سه الی چهار سالگی‌ است. هنگامی که دندان‌های شیری در دهان کودک رشد می‌نماید باید توجه بالایی به حفظ سلامت آن‌ها شود چرا که دندان‌های دائمی دقیقا در جای همین دندان‌های شیری رشد می‌نمایند.

 پس اگر توجهی به سلامت دندان شیری نداشته باشیم و دندان شیری را زودتر از زمان مشخص از دست بدهیم دندان جدید ممکن است تحت فشار دندان‌های مجاور رشد کند که همین امر سبب وقوع مشکلات زیادی اعم از رویش نامناسب و به‌هم ریختن ترتیب رشد دندان رخ‌ دهد.

پس بسیار باید برای دندان‌های شیری اهمیت قائل شویم و اگر این دندان‌ها دچار مشکلی شد به دندان پزشک متخصص اطفال مراجعه نمایید تا در صورت صلاح‌ دید دندان را ترمیم نماید. اگر هم زمان طلایی درمان را از دست داده باشید دندانپزشک دندان شیری را می‌کشد و در جای ‌آن یک جسم به نام فضانگهدارنده می‌گذارد تا در هنگام رویش، دندان دائمی دچار مشکل نشود و دقیقا در همان جای مناسب رشد نماید.