پوسیدگی دندان

معمولا باکتری‌ها باعث پوسیدگی دندان در دهان می‌شوند، این باکتری‌ها از غذاهای باقی‌مانده در دهانتان تغذیه و باعث تولید اسید می‌شوند.

حدود 20 دقیقه بعد از خوردن غذا، ترکیب شدن باکتری‌ها،باقی‌مانده غذا، اسید و آب دهان ماده‌ای را روی دندان به‌وجود می‌‌آ‌ورد که‌‌ پلاک می‌نامند. اگر این پلاک‌ها سریعا از بین نروند، پوسیدگی دندان شروع می‌شود.

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان راه‌های متفاوتی وجود دارد که در ادامه مطلب آن‌ها را بیان خواهیم کرد.

علائم پوسیدگی دندان

علائم مختلفی وجود دارد که ممکن است نشان دهنده آغاز پوسیدگی دندان‌های شما باشد. این‌ها 4 تا از علائم پوسیدگی دندان هستند که همیشه باید مورد توجه قرار بگیرند.

1- سوراخ شدن دندان

اگر لکه سفید روی دندان شما (که نشان دهنده شروع بیماری پوسیدگی دندان است) بیشتر شود، در نهایت سوراخ یا حفره‌ای در دندان شما ایجاد می‌شود.

ممکن است با نگاه کردن در آینه یا لمس آن متوجه این لکه‌ها روی دندان‌های‌تان شوید.

برخی از سوراخ‌ها، به ویژه سوراخ‌های بین دندانی، قابل مشاهده نیستند. اما ممکن است در ناحیه پوسیدگی احساس درد یا حساسیت کنید.

2- درد دندان

توجه داشته باشید که درد مداوم در یک یا چند دندان شما می‌تواند نشان دهنده حفره یا بیماری پوسیدگی دندان باشد.

در واقع، درد یکی از رایج‌ترین علائم حفره و سوراخ دندان است.

بعضی اوقات ممکن است این درد به طور ناگهانی ظاهر شود، یا ممکن است در اثر چیزی که می خورید اتفاق بیفتد.

این وضعیت شامل درد و ناراحتی در دهان یا اطراف آن است. در هنگام گاز گرفتن غذا نیز ممکن است احساس دندان درد و فشار زیادی کنید.

3- حساسیت دندان به سرما و گرما

در اکثر موارد ایجاد حساسیت دندانی نشانه تحلیل دندان است.

حساسیتی که بعد از خوردن غذای سرد یا گرم ایجاد می‌‎شود می‌تواند نشانه پوسیدگی دندان باشد.

وقتی مینای دندان شروع به ساییدگی می‌کند، می تواند عاج را تحت تاثیر قرار دهد (عاج یا دنتین یک لایه حساس به درد در زیر مینای دندان است).

عاج شامل تعداد زیادی پایانه عصبی است که در صورت نمایان شدن درد زیادی در دندان ایجاد می‌کند.

4- حساسیت دندان به خوراکی شیرین

به یاد داشته باشید که سرما و گرما معمول ترین علل حساسیت دندان حین پوسیدگی هستند اما داشتن یک حساسیت طولانی مدت به شیرینی و نوشیدنی شیرین نیز می‌تواند به پوسیدگی دندان اشاره کند.

در ادامه به بررسی روش‌هایی که می‌توان از پوسیدگی دندان جلوگیری کرد اشاره می‌کنیم.

آب نمک برای جلوگیری از پوسیدگی دندان

با توجه به گفته متخصصان دندانپزشکی، استفاده از آب نمک در قدم اول محیط دهان را ضدعفونی می‌کند و باعث کاهش پوسیدگی‌های دندان می‌شود. از سوی دیگر با توجه‌به خواص نمک، میکروب‌کشی که نمک انجام می‌دهد می‌تواند میکروب‌های دندان را از بین ببرد.

نمک با داشتن خواص آنتی‌سپتیک برای درمان پوسیدگی دندان می‌تواند به کار برده شود و درد و التهاب را نمک کاهش می‌دهد.

نمک می‌تواند میزان بالایی آب جذب کند، پس زمانی که شما آب نمک غرغره می‌کنید میکروب‌های دندان توسط نمک در دام می‌افتند واز بین می‌روند و آب نمک به بهبود غشا‌های مخاطی در دهان کمک می‌کند.

علاوه بر درمان پوسیدگی دندان‌ها آب نمک باعث جلوگیری از بیماری‌های لثه می‌شود.

چگونگی استفاده از آب نمک برای درمان پوسیدگی دندان

به اندازه ۱ قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب گرم حل‌ کنید، سپس مخلوط آب نمک را به مدت ۱ دقیقه به خوبی در اطراف دهان خود حرکت دهید. این روشی است که برای درمان پوسیدگی دندان به کار می‌رود، با انجام این کار به‌صورت سه بار در روز به فروکش کردن درد دندان کمک می‌کنید.

از روش‌های کاربردی دیگر برای رفع پوسیدگی دندان استفاده از نصف قاشق چایخوری روغن خردل و آب لیمو و نمک در یک لیوان آب گرم است.  ابتدا این مواد را مخلوط نمایید و سپس چند دقیقه شروع به ماساژ دادن مخلوط بر روی دندان کنید و در انتها دهان را با آب گرم بشویید برای  از بین بردن باکتری‌ها این کار را حتما ۲ بار در روز انجام دهید.

توجه کنید بهترین زمان استفاده از آب نمک برای درمان پوسیدگی دندان قبل و بعد از زدن مسواک و قبل از خوابیدن است.

ماده ای برای جلوگیری از پوسیدگی دندان

بطور کلی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان می‌شود از مواد گوناگونی استفاده کرد اما ما در اینجا به تفسیر فیشور سیلانت و فلوراید پرداخته‌ایم.

1. فیشور سیلانت

 فیشور سیلانت برای جلوگیری از ایجاد پوسیدگی دندان‌ یک اقدام محافظتی است.

این روش برای محافظت از دندان‌ها پس از رویش بهترین راه است، اما بزرگسالانی که دندان‌های آسیاب بدون پوسیدگی دارند هم می‌توانند از فیشور سیلانت استفاده کنند تا در آینده دندان‌هایشان دچار پوسیدگی نشوند.

از چه ماده‌ای برای ساختن فیشور سیلانت استفاده شده‌است؟

فیشور سیلانت‌ها از مواد پلاستیکی محکم ساخته شده‌است که بسیار مقاوم هستند تا در برابر کارهای روزانه دندان بتوانند مقاومت کنند، اما به اندازه‌ای نازک و انعطاف‌پذیر هستند تا درست در دندان‌ها بدون ایجاد اختلال در کارشان، روی آن بچسبند.

سیلانت به عنوان یک لایه محافظی برای جلوگیری از گیر کردن غذا در دندان‌های آسیاب کودک عمل می‌کند.

مزایای فیشور سیلانت

برترین مزیت انجام فیشور سیلانت این است که این ماده از ایجاد پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند، اگرچه مواد فیشور سیلانت در گذر زمان فرسوده می‌شوند، اما این مواد ارزان است و بدون ایجاد درد نصب می‌شوند.

توجه داشته باشید پوسیدگی‌ها اغلب در جاهایی از دندان‌ها ایجاد می‌شوند که با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن و… نمی‌توان به آن‌ها دسترسی پیدا کرد. محافظت از این مناطق قبل از پوسیدگی می‌تواند روشی هوشمندانه برای جلوگیری از تشکیل حفره‌ها باشد.

دستورالعمل‌های لازم پس از انجام فیشور سیلانت

بعد از انجام فیشور سیلانت، از خوردن خوراکی‌هایی مانند آب نبات‌های سفت، یخ و… خودداری کنید، حفظ بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید.

اوایل حالت جویدن دندان‌های شما امکان دارد متفاوت باشد که امری طبیعی است و طی چند روز پس‌ازسیلانت تراپی کمتر می‌شود. طول عمر سیلانت دندان بین دو تا پنج سال می‌باشد، ممکن است قسمتی یا تمام مواد قبل پنج سال بین برود.

2.فلوراید

ترکیبات فلوراید چه به صورت قرص خوراکی یا مکیدنی و چه به صورت مایع پس از پوشش مینای دندان از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند و استحکام دندان‌ها را افزایش می‌دهند.

فلوراید در آب، غذا و هوایی که نفس می‌کشیم وجود دارد در یک جمله فلوراید از راه‌های متفاوت به بدن می‌رسد.

فلوراید آب با استفاده از خاصیت حلالیت فلوئورپس از حل کردن عناصر خاک وارد آب می‌شود. پس بنابراین آب حاصل از ذوب برف در لحظات اول غلظت فلوراید کمتری دارد.

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان چه بخوریم؟

همیشه جلوگیری بهتر از درمان است پس با رعایت بعضی نکات و خوردن موادی که خاصیت دارند می‌توانید از پوسیدگی دندان جلوگیری کنید.

میوه‌ها و سبزیجاتی که گاز زدنی هستند ضد پوسیدگی دندان‌اند

سبزیجات و میوه‌هایی مثل سیب, هویج، کلم و… محافظان قوی دندان‌ها شناخته می‌شوند. دلیل این حفاظت داشتن ویتامین C است که دندان‌ها را جرم‌گیری می‌کنند. از سوی دیگر آنتی اکسیدان موجود در میوه‌ها موجب افزایش قدرت لثه‌ها تاثیر می‌گذارد.

توت‌ها معجزه‌ی ضد پوسیدگی دندان

بخاطر آنتی اکسیدان بالا دارای خاصیت جرم‌گیری و پاک‌کنندگی سطح دندان و کل فضای دهان را از هر نوع میکروبی عاری می‌کنند به خصوص توت فرنگی که تقریبا دهان را از میکروب‌ها پاکسازی می‌کنند.

مصرف لبنیات مانند شیر، پنیر،ماست و…

 لبنیات چندین ماده مغذی و ضروری برای سلامت دندان‌ها را دارند.

• ساختار دندان‌های شما در درجه اول از کلسیم است پس کلسیم، فسفات‌ها و ویتامین D موجود در لبنیات دندان‌های سالم، مستحکم و بدون پوسیدگی برای شما دارند.

•کلسیم می‌تواند به دندان‌های شما بچسبد و از آسیب‌ به مینای دندان شما جلوگیری کند.

• در صورتی که نمی‌توانید لاکتوز را هضم کنید، حتما غذاهای غنی شده با کلسیم و ویتامین را مصرف کنید.

از آدامس‌های بدون قند استفاده کنید.

 جویدن آدامس بدون قند می‌تواند به‌ تولید بزاق در دهان کمک کند تا باکتری‌های دندان شما شسته شود. به‌خصوص آدامس در رفع خشکی دهان بسیار مفید است.

آدامس‌های حاوی قند احتمال ایجاد پوسیدگی دندان‌ها را افزایش می‌دهد، پس حتما مطمئن شوید که آدامس بدون قند می‌جوید.

آب بیشتری بنوشید و از مصرف نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید

قرار گرفتن طولانی مدت قهوه یا چای در دندان‌ها، همراه با قند یا شیرینی‌های اضافه شده، خطر ابتلا به پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. پس از نوشیدن قهوه دهان خود را با آب شست‌وشو دهید.

ترک سیگار و دخانیات

استعمال و مصرف دخانیات قطعا می‌تواند باعث مشکلات پزشکی زیادی برای بدن شود، اما هنوز، مردم از آسیبی که کشیدن سیگار و قلیان به‌ دهان، لثه‌ها و دندان‌ها وارد می‌کند، بی‌خبر هستند. کشیدن سیگار و قلیان مداوم می‌تواند منجر به ریزش دندان و سرطان دهان شود.

بنابراین ترک‌کردن سیگار یکی از راه‌های موثر جلوگیری از پوسیدگی دندان است، اگر شما نگران پوسیدگی دندان خود هستید، از کشیدن سیگار و قلیان و.. خودداری کنید.

تقویت دندان پوسیده

همانطور که می‌دانید برخی پوسیدگی‌های دندان را با پر‌کردن درمان می‌کنند. پر‌کردن دندان با مواد مختلفی انجام می‌گیرد، مهمترین این مواد آمالگام، کامپوزیت دندان، سرامیک، طلا و… می‌باشد. هر‌ یک از موادها مزایا و معایب مخصوص به خود را دارند که بنا به‌ تشخیص دندانپزشک یکی از این مواد برای پر‌کردن دندان استفاده می‌شود.

پر کردن دندان

اگر پوسیدگی دندان زیاد پیشرفت نکرده باشد برای درمان آن از پر‌ کردن استفاده می‌شود، قسمت پوسیده دندان برداشته می‌شود و جای آن با ماده ترمیمی پر‌ می‌شود.

عصب کشی دندان

گاهی پوسیدگی دندان بسیار گسترده می‌شود بطوری‌که باید قسمت‌هایی از دندان خارج شده و ریشه مسدود شود؛ به این روش عصب‌کشی دندان می‌گویند.

راه‌های دیگر درمان استحکام بخشی پوسیدگی دندان

درمان و استحکام بخشی به دندان‌های آسیب دیده راه‌های زیادی دارد که به چند مورد از این راه‌ها اشاره خواهیم کرد.

۱. مخلوط  کردن پودرهای کلسیم و منیزیم

مخلوط پودرهای کلسیم و منیزیم برای این کار باید قرص منیزیم و کلسیم را به تعداد مساوی جدا کرده و آن‌ها خرد کنید تا به پودر تبدیل شود. این پودر را یکبار برای مسواک زدن دندان‌های روزانه خود استفاده کنید، این ترکیب پوسیدگی دندان‌های شما تا حد زیادی برطرف می‌کند.

2. آب نمک

آب نمک می‌تواند باکتری‌ها را از دهان خارج کند. حدودا یک قاشق چایخوری نمک به یک لیوان آب گرم اضافه کنید و هم بزنید تا کاملا مخلوط شوند سپس آب نمک را داخل دهان خود غرغره کنید.

این کار باکتری‌ها از سطح دندان‌های شما جدا می‌کنند و با بیرون ریختن آب نمک از دهان باکتری‌ها نیز از دهانتان خارج می‌شوند.

3. چای سبز

چای سبز از درمان‌های رایج برای درمان پوسیدگی دندان می‌باشد، با استفاده از چای سبز میکروب‌های داخل دهان را می‌توان خارج کرد. برای این کار ابتدا چای سبز را آماده کنید بعد به آن عسل و آبلیمو اضافه کنید. چای سبز را بهتر است به صورت گرم بنوشید.

خوردن چه غذاهایی از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند؟

 در قدم اول از زیاده روی در مصرف انواع شیرینی، شکلات، کربوهیدرات‌ و نشاسته خودداری کنید.

 غذاهایی که قند زیادی دارند تشکیل پلاک را افزایش می‌دهند، اگر قصد دارید شیرینی بخورید حتما شیرینی‌هایی میل کنید که نیازی نیست مدت زیادی آن را در دهان نگه دارید. غذاهایی از قبیل نان، پفک و چیپس حاوی نشاسته زیادی هستند که به دندان آسیب می‌زنند.

مصرف سبزیجات و میوه‌های دارای فیبر به تولید بزاق کمک می‌کند، همان بزاق ابزاری دفاعی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان است. برخی از سبزیجات و میوه‌ها هستند مانند هویج، سیب، کرفس و کلم بزاق دهان را افزایش می‌دهند.

لبنیات مقدار زیادی مواد مغذی سلامت دندان‌ها را در خود دارند. کلسیم، پتاسیم و ویتامین D موجود در مواد لبنی به حفظ سلامت دندان‌ها کمک می‌کند. کلسیم علاوه بر تقویت دندان به آن‌ می‌چسبد و از آسیب به مینای دندان جلوگیری می‌کند.

مصرف آنتی‌اکسیدان‌هایی‌ که در منابع غذایی مانند میوه‌ها، سبزی‌ها و انواع مغزها موجود است در افزایش قدرت و طول عمر دندان‌ها و لثه بسیار کارآمد هستند.

آبگوشت

آبگوشت می‌تواند به تقویت مو، پوست، ناخن و دندان بسیار کمک کند. از آنجایی که آبگوشت کلسیم زیادی دارد پوسیدگی دندان را تقریبا از بین می‌برد. برای پختن آبگوشت، گوشت بره یا گوشت گاو را در آب بجوشانید تا زمانی که آبگوشت شما غلیظ شود سپس برای مزه‌دار شدن آبگوشت به آن ادویه از جمله نمک فلفل اضافه کنید.

بطور کلی بخواهیم بگوییم اکثر مواد غذایی که در خود کلسیم و آنتی اکسیدان جای داده‌اند برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ضروری است. مصرف پروتئین‌ها مانند تخم‌مرغ، ماهى، گوشت و… برخی سبزی‌ها و آدامس‌های بدون قند و… برای داشتن دندان‌هایی سالم به شما کمک می‌کند.

جلوگیری از پوسیدگی دندان بچه

یکی از دلایل مهم پوسیدگی و خراب شدن دندان کودکان، زیاده‌روی در مصرف مواد قندی است. به خصوص اگر قند به آسانی به دندان بچسبد. جمع شدن پلاک بر روی مینای دندان نیز از عوامل دیگر پوسیدگی دندان کودکان است.

مواد قندی چسبنده ازجمله: پاستیل‌ها، انواع لواشک، آبنبات، بیسکوئیت، سوهان و گز و… از موارد زیادی هستند که در سبد غذایی به وفور یافت می‌شود، می‌تواند مدت زمان زیادی در دهان کودک باقی بمانند.

زدن مسواک و استفاده از کلراید مخصوص کودکان می‌تواند تاثیر زیادی در سلامت دندان های کودک شما دارد.

قرص برای جلوگیری از پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان می‌تواند موجب درد و باعث از دست دادن دندان شود. در اکثر کشورها، شیوع پوسیدگی‌ دندان درسال‌های اخیر در کودکان کاهش یافته است، با این حال، برخی افراد با چالش پوسیدگی دندان روبه‌رو بوده و در معرض خطرات پوسیدگی بالا هستند.

فلوراید یک ماده است که مانع از پوسیدگی دندان می‌شود. فلورایدتراپی رایگان برای کودکان در دندانپزشکی ترنج انجام می‌شود که می‌‎توانید برای رزرو وقت معاینه و فلوراید تراپی با ما تماس بگیرید.

فلوراید می‌تواند به روش‌های مختلف تجویز شود، به صورت موضعی در خمیر دندان‌ها، دهان‌شویه‌ها و… یا سیستماتیک در مکمل‌های فلوراید، شوینده فلوراید و… در حال حاضر اثر پیشگیرانه پس از پوسیدگی فلوراید، مهم‌تر از تاثیر پیش از پوسیدگی  آن است.

مکمل‌های فلوراید به صورت قرص‌های مکیدنی نیز تجویز می‌شوند. در بين مکمل‌های فلورايد برای پیشگیری از پوسیدگی‌های دندان فرقی وجود ندارد و تمامی آنها می‌توانند از پوسیدگی دندان جلوگیری کنند.

آیا برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها دهانشویه فلوراید موثره؟

برای پیشگیری از پوسیدگی سطوح دندان‌هایی که شیارهای عمیق دارد و مینای آن نازک است، دهانشویه فلوراید توصیه می‌شود اما ناگفته نماند در کنار این اقدام انجام سایر مراقبت‌های بهداشت دهان مانند مراجعه به دندانپزشک برای معاینه هر شش ماه یکبار، مسواک زدن دندان‌ها 3 بار در شبانه‌‌روز، و پرهیز از مصرف مواد غذایی ایجاد کننده پوسیدگی نیز ضروری است.

دهان‌شویه‌های فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان تحت نظارت مشخص مدارس، در سنین پایین دانش‌آموزان مورد استفاده قرار گرفته‌اند. برای محافظت بیشتر و شست‌وشوی دهان با دهانشویه فلوراید یک تا دو دقیقه در روز با غلظت کمتر، یا یک بار در هفته محلول غلیظ‌تر باید انجام گیرد.

پوسیدگی مشکلی برای دندان‌ها در سنین متفاوت

همانطور که می‌دانید پوسیدگی دندان‌ها اگر مورد توجه واقع نشوند امکان دارد برای شما دندان درد بدی را در پی‌داشته باشد. توجه داشته باشید دندان شما همواره در معرض پوسیدگی قرار دارد و این اتفاق از زمانی که دندان شیری در دهان دارید تا کهنسالی همراه شما خواهد بود. اما نگران نباشید با انجام یک سری کار مشخص می‌توانید از پوسیدگی دندان‌هایتان جلوگیری کنید.

مراجعه به دندانپزشک بطور مداوم هر شیش ماه یکبار- شست‌وشوی مرتب دهان و دندان با دهانشویه فلوراید و آب نمک – زدن مسواک بطور مرتب – دوری کردن از مواد قندی چسبنده مانند کارامل و شکلات- داشتن رژیم غذایی با کلسیم و آنتی‌اکسیدان بالا مانند مصرف بیشتر لبنیات و میوه‌جات و… با انجام کارهای فوق و مشاوره با دندانپزشک متخصص می‌توانید از پوسیدگی دندان در امان باشید.