انجام درمان‌های پزشکی همیشه با دلشوره و نگرانی همراه است. بسیاری به دلیل دردی که ممکن است درمان در پی داشته باشد، آن را به تعویق می‌اندازند.
در مورد ارتودنسی و به طور کلی درمان‌های ناحیه دهان و دندان، این حساسیت بیشتر است، چرا که در نظر بسیاری به ویژه کودکان، اعمال مربوط به دندانپزشکی دردناک و ناراحت کننده است.
در این مقاله می‌خواهیم در مورد درد ارتودنسی کودکان و بزرگسالان صحبت کنیم و به سؤالات شما در زمینه درد ارتودنسی پاسخ دهیم. آنچه در این مقاله خواهیم گفت، توصیه‌هایی است که افراد با انجام آن نتیجه گرفته‌اند.
فرآیند درمان دندان‌ها با ارتودنسی
برای پاسخ به این سؤال که ارتودنسی درد دارد یا خیر، ابتدا باید در مورد فرآیند این درمان صحبت کنیم.
زمانی که شما برای بررسی نیاز به ارتودنسی به دندانپزشک مراجعه کنید، معاینات کاملی از سلامت دندان‌ها و شکل قرارگیری آن‌ها صورت خواهد گرفت.
این معاینات شامل بررسی اندازه و وضعیت فک بالا و پایین نیز میشود.
چنانچه دندانپزشک راه درمان مشکلات دندانی شما را در استفاده از ارتودنسی یا به اصطلاح سیم کشی دندان ببیند، باید در ابتدا قالب‌گیری صورت بگیرد، سپس بر اساس قالب، سیم‌های ارتودنسی طراحی شده و تعداد بریس‌ها و کش‌های لازم مشخص میشود.
درد احتمالی زمانی آغاز میشود که ارتودنسی نصب شده و شروع به ایجاد تغییر در جایگیری دندان‌ها و شکل فک می‌کند.
چرا ارتودنسی درد ایجاد می‌کند؟
عملکرد ارتودنسی به این صورت است که سیم‌ها، کش‌ها و بریس‌ها پس از قرارگیری در جای خود شروع به وارد کردن نیرو به دندان‌ها می‌کنند، تا آن‌ها را در جهت مناسب حرکت دهند.
طبیعی است که این اعمال نیرو ضمن حرکت دادن دندان‌ها در فک با فشاری که به لثه‌ها وارد می‌کند، موجب درد میشود.
درد ارتودنسی به صرف حرکت دندان‌ها ایجاد نمی‌شود، آنچه تحقیقات نشان داده‌اند، تغییراتی که حرکت دندان‌ها و فشار روی آن‌ها در جریان خون لثه ایجاد می‌کنند، می‌تواند التهاب و به دنبال آن درد به همراه داشته باشد.
بنابراین جای نگرانی نیست. این درد طبیعی است و معمولاً آنقدر زیاد نیست که از تحمل خارج شود.
با این حال روش‌هایی برای تسکین آن وجود دارد، که احساس ناراحتی را به حداقل می‌رساند. این روش‌ها در چند دسته اعم از تسکین با دارو، تسکین موضعی و تسکین بدون دارو بررسی خواهد شد.
1- روش‌های بدون دارو تسکین درد ارتودنسی
در وهله اول باید بدانید، زمانی که درمان را آغاز کنید، چاره‌ای جز تحمل شرایط ندارید. بنابراین بهتر است از روش‌هایی که در ادامه خواهیم گفت برای تسکین درد ارتودنسی استفاده کنید. اثربخشی این روش‌ها نیاز به زمان دارد، بنابراین شکیبا باشید و آن‌ها را به طور منظم انجام دهید.
- خوردن غذای نرم
سعی کنید تا چند روز غذای نرم بخورید. حساس شدن لثه‌ها و درد مانعی برای غذا خوردن هستند، به همین دلیل خوب است تا مدتی از غذاهای نرم یا میکس شده استفاده کنید. به این ترتیب فشار بیشتری به دندان و لثه وارد نخواهد شد. ضمن این که گاهی جویدن آدامس می‌تواند کمک کننده باشد. همانگونه که نوزادان در هنگام رویش دندان‌ها به جویدن علاقه پیدا می‌کنند، بزرگسالان نیز در زمانی که با التهاب و درد در لثه مواجه هستند می‌توانند به همین شیوه عمل کنند.
- استفاده از خوراکی‌های سرد
خوراکی‌های سرد مانند بستنی درد را تسکین می‌دهند. حتماً می‌دانید که کمپرس سرد یکی از روش‌های کمک به کاهش التهاب است. در مورد دندان‌ها به ویژه اگر جراحی شده باشند یا ارتودنسی صورت گرفته باشد، خوردن بستنی و تماس خوراکی‌های بسیار سرد با لثه و دندان‌ها کمک بزرگی به کاهش درد، التهاب و خونریزی(در مورد جراحی) می‌کند. توجه داشته باشید که نوشیدن نوشیدنی‌های خنک هم مؤثر است و این کار باید بدون نی صورت بگیرد تا دندان‌ها و لثه‌ها به آن آغشته شده و خنکی نوشیدنی را دریافت کنند.
- خوراکی‌های اسیدی نخورید
اسید موجود در برخی مواد غذایی و میوه‌ها مانند مرکبات و ترشیجات، می‌تواند درد لثه‌ها را بدتر کند و در محل برخورد سیم کشی ارتودنسی با فک، گونه‌ها و لثه زخم ایجاد کند. این ممنوعیت همیشگی نیست و رعایت آن تنها چند روز ابتدایی که هنوز به ارتودنسی عادت نکرده‌اید لازم است.
- حفظ بهداشت و سلامتی دندان‌ها
تمیز نگه داشتن دندان‌ها نیز به کاهش درد به ویژه درد ارتودنسی کودکان کمک می‌کند. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان معمولاً برای کودکان دشوار است، به همین دلیل ممکن است درد بیشتری احساس کنند. سعی کنید کودک خود را به ۲ تا ۳ بار مسواک زدن در روز ترغیب کنید. اگر خودتان هم با او همراهی کنید، نتیجه بهتر خواهد بود.
- تسکین درد ارتودنسی با دارو
تسکین درد با داروهایی مانند ژلوفن و سایر مسکن‌ها، یکی از رایج‌ترین روش‌های موجود است. ممکن است پزشک در یک نسخه برای شما داروهای لازم جهت جلوگیری از درد و التهاب را تجویز کند، اگر هم چنین نبود بیماران بزرگسالان می‌توانند مسکن‌های بدون نسخه لازم را تهیه کرده و مصرف کنند. در مورد درد ارتودنسی در کودکان به هیچ عنوان مصرف خودسرانه مسکن توصیه نمی‌شود. دز بسیاری از داروها برای بدن کودکان نامناسب است و حتماً باید تجویز پزشک وجود داشته باشد. علاوه بر این‌ها داروهای معمول، مانند آب نبات‌های مکیدنی که برای تسکین درد گلو هم استفاده می‌شوند، می‌توانند در تسکین این درد ارتودنسی کودکان مؤثر باشند.
- استفاده از تسکین موضعی برای درمان درد ارتودنسی
پیشتر به برخی از روش‌هایی که بدون مصرف دارو درد را کنترل می‌کنند اشاره کردیم، با این حال در این دسته برخی درمان‌های موضعی نیز وجود دارند که در این بخش به صورت جداگانه به آن‌ها می‌پردازیم.
- استفاده از کمپرس سرد
چنانچه درد ارتودنسی فک پایین شما را آزار می‌دهد، استفاده از کمپرس سرد راه خوبی برای تسکین این درد است. اینگونه نیست که کمپرس سرد در تسکین درد ارتودنسی فک بالا مؤثر نباشد، اما چون خنک کردن فک پایین راحت‌تر است تأثیر آن در این ناحیه نیز بیشتر خواهد بود. به این منظور کیسه‌ای را از یخ پر کنید، سپس آن را تا احساس سرمای زیاد روی محل مورد نظر نگه دارید و سپس به مدت ۵ دقیقه کیسه را از روی صورت خود بردارید، پس از آن این روند را دوباره تکرار کنید. کمپرس کردن ناحیه را تا زمانی که درد کمتر شود ادامه دهید.
- شست و شوی دهان با دهانشویه
دهانشویه‌های موجود در بازار انواع مختلفی دارند که می‌توانند به درمان التهاب لثه کمک کنند. به این ترتیب اگر درد دندان‌ها به سبب التهاب ناشی از فشار ارتودنسی است، می‌تواند آن را به خوبی تسکین دهد. در کنار درمان التهاب، دهانشویه می‌تواند به بهداشت بیشتر هم کمک کند.
- قرقره آب نمک ولرم
چنانچه درد با التهاب لثه و زخم لثه همراه است، یکی از بهترین تسکین‌ها شستن دهان با آب نمک ولرم است. به طور کلی نمک در استحکام و سلامت لثه مؤثر است و در چنین شرایطی نیز به شما کمک می‌کند.
- کمپرس آب گرم
همیشه هم کمپرس سرد کارساز نیست. گاهی درد با اعمال سرما رفع نمی‌شود. در این زمان می‌توانید از کمپرس گرم استفاده کنید. برای این کار می‌توانید حوله‌ای را گرم کرده و روی گونه‌های خود قرار دهید تا گرما به لثه‌ها نفوذ کرده و درد را تسکین دهد.
- بی‌حسی موضعی
در داروخانه‌ها می‌توانید پمادهای موضعی مخصوص دهان و دندان بیابید که هم با نسخه و هم بدون نسخه قابل تهیه هستند. کافی است مقداری از آن را به محل درد بزنید و منتظر بمانید. پس از چند دقیقه تأثیر آن را خواهید دید. این پمادها برای کودکان نیز قابل استفاده هستند. بسیاری از این پمادها در زمان دندان درآوردن کودکان نیز استفاده می‌شوند.
- استفاده از موم‌های دندانی
موم‌های دندانی، تکه‌هایی خمیری هستند که که شما می‌توانید با چسباندن آن‌ها روی بریس‌های ارتودنسی به تسکین درد کمک کنید. البته موم‌های دندانی ممکن است به وضعیت ارتودنسی آسیب بزنند یا عملکرد آن را دچار اشکال کنند، بنابراین در این مورد حتماً با دندانپزشک معالج خود مشورت کنید.
تأثیر کش در درد ارتودنسی
رابطه و فاصله‌ای که دو فک بالا و پایین با یکدیگر دارند، دلیلی است که نیاز به استفاده از کش را ایجاد می‌کند. به این ترتیب درد کش ارتودنسی نیز یکی از مواردی است که می‌تواند برای بیماران ناراحتی ایجاد کند. ممکن است این درد از دردی که به سبب فشار بریس‌ها ایجاد میشود، طولانی‌تر شود، چرا که فک‌ها استحکام بیشتری دارند و ایجاد تغییر در آن‌ها زمان بیشتری نیاز دارد. کش در ارتودنسی یکی از اصلی‌ترین قسمت‌ها است. بنابراین توجه داشته باشید که در حفظ آن کوشا باشید و در هنگام خوردن غذا مراقب باشید تا صدمه نبینند.
توصیه‌های نهایی جهت تسکین درد ارتودنسی
زمانی که ارتودنسی شما نصب شد، باید مطابق با شرایط جدید رفتار کنید. همانطور که پیشتر به این موضوع اشاره کردیم، باید روزانه تا 3 بار دندان‌های خود را به خوبی تمیز کنید. به همین دلیل بهتر است مسواک جدید بگیرید که کاملاً نرم باشد و درد را بدتر نکند. همچنین اگر خمیر دندانی تهیه کنید که برای دندان‌های حساس فرموله شده است بهتر خواهد بود. علاوه بر این که ترکیب مسواک نرم و خمیردندان مناسب مهم است، شما هم باید نسبت به گذشته ملایم‌تر مسواک بزنید. این کار را پس از هر وعده غذایی انجام دهید. اگر در میان وعده‌های خودئ از خوراکی‌های چسبناک میل کردید، بهتر است پس از آن نیز مسواک بزنید. به طور کلی خوردن خموراکی‌هایی که تمیز کردن دندان پس از آن‌ها سخت است و ممکن است بخشی در ارتودنسی جا بماند، توصیه نمی‌شود.
هر سؤالی دارید از متخصص ارتودنسی بپرسید
توجه داشته باشید که درد غیر قابل تحمل ارتودنسی غیرطبیعی است. روش‌هایی که در این مقاله گفتیم نیز کاملاً موقتی هستند تا شما به شرایط جدید عادت کنید. بنابراین اگر درد برای مدت طولانی ادامه پیدا کرد، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. گاهی بریس‌ها و براکت‌ها بیش از حد محکم بسته می‌شوند. در این زمان متخصص آن‌ها را کمی شل می‌کند، که این موضوع ارتباطی با اثربخشی ارتودنسی ندارد. بنابراین در زمان نصب اولیه سؤال‌های خود را در مورد اینکه درد چگونه خواهد بود و عملکرد ارتودنسی به چه صورت است، کامل بپرسید. داشتن این اطلاعات می‌تواند به تشخیص عادی بودن یا نبودن درد کمک کند.
مراقبت‌های جلسات تنظیم بریس و براکت
پس از آنکه ارتودنسی نصب شد، تنظیمات آن برای مدتی جوابگو خواهد بود. شما نیاز دارید که هر چند وقت یکبار برای تنظیم مجدد به متخصص مراجعه کنید. بنابراین پس از هربار تنظیم ممکن است با درد مواجه شوید، چرا که میزان نیروی جدیدی با استفاده از سیم‌ها بر دندان شما اعمال خواهد شد. بنابراین تمام آنچه در این مقاله گفتیم تا حداقل 72 ساعت پس از جلسات تنظیم مجدد باید برای تسکین درد ارتودنسی انجام شوند. به این ترتیب اگر در بین جلسات با مشکل یا سؤالی روبرو شدید، می‌توانید در جلسه بعدی آن را با متخصص ارتودنسی در میان بگذارید. اگر در جلسات قبلی، تجربه درد زیاد به ویژه در ساعات اولیه را داشتید، کافی است ساعتی پیش از تنظیم مجدد مسکن مصرف کنید.
سخن پایانی
در نهایت شکیبایی تنها راه گذر از این دوران است. با هر روشی که اقدام به تسکین درد کنید، مدتی با آن درگیر خواهید بود و این اجتناب ناپذیر است. صبر و تحمل برای بزرگسالان راحت‌تر خواهد بود، اما برای کودکان دشوار است. بنابراین اگر کودکتان با درد ارتودنسی دست و پنجه نرم می‌کند، سعی کنید با آنچه او را خوشحال می‌کند، روحیه‌اش را حفظ کرده و او را به شکیبایی دعوت کنید. استرس و نگرانی هم از دلایلی است که درد را تشدید می‌کند، از آنجایی که انجام ارتودنسی از درمان‌هایی نیست که از دستگاه‌های دندانپزشکی در آن استفاده میشود و نیازی هم به تزریق بی‌حس کننده ندارد، به کودک خود اطمینان دهید جای هیچ نگرانی نیست.
اگر شما یا فرزندتان هم تجربه درمان با ارتودنسی را دارید، می‌توانید تجربیات خود را با دیگران در میان بگذارید. آیا توانسته‌اید با درمان‌هایی که در این مقاله معرفی کردیم، درد ارتودنسی خود را تسکین دهید، یا روش‌های دیگری می‌شناسید که کمک کننده باشد؟
یک پاسخ
سلام ۴ روزه فک بالا رو ارتودنسی کردم الان دندونام درد میکنن چیکار کنم